Hoa sim tại Công viên động vật hoang dã Quốc gia tại tỉnh Ninh Bình (Ảnh: HCTH)

              Loài cây quý

Cây sim (Rhodomyrtus tomentosa ), hay còn được gọi là hồng sim, là loài thực vật có hoa thuộc họ Myrtaceae, có nguồn gốc bản địa ở khu vực nam và Đông Nam Á. Không chỉ có hoa đẹp, sim còn có rất nhiều công dụng, trong các sách thuốc Đông y, cây sim có tên là Sơn Nẫm, Cương Nẫm, Nẫm Tử. Quả sim có vị ngọt chát tính bình, mùi thơm và chứa các sắc tố antoxyanozit, tanin, đường có tác dụng dưỡng huyết, cầm máu, sát trường, cố tinh. Ngoài ra, còn dùng chữa các tính huyết hư, thổ huyết, chảy máu mũi, đới hạ. Lá sim có vị ngọt, tính bình có tác dụng chỉ thống, tán nhiệt độc... dùng để chữa đau đầu, tả lị, cam tích, ghẻ lở, chân lở loét. Rễ sim cũng có vị ngọt, hơi chua, có tác dụng trừ phong thấp, cầm máu giảm đau dùng chữa viêm gan, điều trị đầy bụng, ăn uống khó tiêu, tốt cho xương khớp.

Ngoài những giá trị nêu trên, trong những năm gần đây, sim còn được xem là một loại quả đặc sản, quả sạch do loại cây trồng này sinh trưởng khỏe, chống chịu sâu bệnh tốt nên hầu như không phải phun thuốc phòng trừ sâu bệnh. Sim cũng là cây trồng được đánh giá là loại cây có hiệu quả kinh kế cao. Quả sim chế biến được nhiều dạng như: ăn tươi, ô mai, ngâm rượu…, thời gian thu hoạch kéo dài nên thị trường tiêu thụ rất khả quan.

Tuy nhiên, có một nghịch lý là khi nhu cầu về sim ngoài thị trường tăng cao thì những cây sim ngoài tự nhiên lại mất dần. Ông Đinh Văn Lư (bản Sạn, xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan) chia sẻ: Trước đây ở vùng này sim nhiều lắm, chúng mọc khắp các triền đồi, triền núi, cứ đến mùa Hè hoa nở tím ngắt cả một vùng đẹp vô cùng. Hiện nay những cánh rừng sim bị chặt phá để trồng các loại cây khác, phần còn lại, người ta khai thác để bán làm cây cảnh, trang trí sân vườn, khu du lịch. Ngoài tự nhiên chỉ còn sót lại một vài cây nhỏ nên quả sim mặc dù bán rất đắt (từ 45-50nghìn đồng/kg) nhưng đi hái cả ngày cũng chỉ được 1-2 kg.

Rõ ràng, sim là loại cây lâm sản ngoài gỗ mang lại giá trị sử dụng và giá trị kinh tế cao. Do vậy, khôi phục cây sim bản địa gắn với sơ chế, chế biến sản phẩm, kết hợp phát triển du lịch sinh thái là một hướng đi phù hợp. Đáp ứng yêu cầu trên, thời gian qua, Ban quản lý Công viên Động vật hoang dã Quốc gia tại tỉnh Ninh Bình đã xây dựng đề tài: “Ứng dụng khoa học công nghệ xây dựng mô hình trồng cây sim làm nguyên liệu và phục vụ du lịch tại Công viên động vật hoang dã Quốc gia tại tỉnh Ninh Bình”.

               Một sản phẩm du lịch đặc sắc

Sim là cây trồng có khả năng thích ứng cao và tự sinh trưởng phát triển rất tốt kể cả ở các vùng đất khô cằn, do vậy rất thích hợp trồng ở các vùng đối núi như Nho Quan, Tam Điệp. Nếu được quy hoạch, phát triển bài bản chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm du lịch đặc sắc riêng có của Ninh Bình. Một đồi hoa sim tím rộng cả vài ha sẽ thu hút du khách đến thăm quan, chụp ảnh check in. Còn đến mùa quả sẽ là dịch vụ trải nghiệm hái sim, đi kèm với đó là các sản phẩm chế biến rirô, mứt sim, rượu sim... Ở đề tài ứng dụng khoa học công nghệ xây dựng mô hình trồng cây sim làm nguyên liệu và phục vụ du lịch tại Công viên động vật hoang dã Quốc gia tại tỉnh Ninh các câu hỏi nhân giống bằng phương pháp nào, chăm sóc ra sao để cây sim nhanh ra hoa, cho quả to đẹp…sẽ được trả lời. Qua đó, giúp thúc đẩy, phát triển toàn diện, tạo ra thế mạnh ổn định từ loài Sim.

Đề tài được thực hiện bắt đầu từ năm 2022 và kéo dài đến năm 2025. Đến thời điểm này, 2200 cây sim sinh trưởng khỏe mạnh, có tuổi đời từ 4-5 năm, chiều cao từ 1m - 1,5m đã được điều tra, thu thập và trồng tại Công viên để lập vườn giống gốc. Đây sẽ là nơi bảo tồn cây giống sim, vừa là vườn cung cấp giống (hạt và cành giâm) cho đề tài. Dự kiện Vườn giống cũng là một địa điểm sớm để khách du lịch tới thăm quan. Bên cạnh đó, nhóm thực hiện Đề tài cũng đang nghiêm cứu để hoàn thiện kỹ thuật nhân giống cây sim bằng 2 phương pháp đó là gieo ươm hạt và giâm cành từ đó làm cơ sở phổ cập kỹ thuật cho tổ chức, cá nhân trên địa bàn có thể chủ động sản xuất cây sim một cách hiệu quả nhất, giảm chi phí đầu tư, chủ động nguồn giống đảm bảo về số lượng và chất lượng, rút ngắn được thời gian ra hoa, quả giống sim. Ngoài ra, tới đây một mô hình trồng thâm canh cây sim với quy mô 3ha (1,5ha cây giâm và 1,5ha cây thực sinh) cũng sẽ được xây dựng. Đi cùng với đó là việc hoàn thiện quá trình thu hoạch quả, sơ chế biến quả sim.

Hiện tại đề tài đã và đang được triển khai đã thu được những kết quả ban đầu. Đã thu thập và trồng được vườn giống quy mô 1ha với 2000 cây giống bản địa. Bước đầu đã xây dựng được mô hình giâm ươm cây từ hạt và cành đối với cây sim, đã nghiên cứu. Đã tiến hành các công thức gieo ươm hạt và qua thí nghiệm chúng tôi có thể đánh giá hạt giống sim khó có khả năng nảy mầm ở điều kiện thường, để đảm bảo hạt sim có thể nảy mầm với tỷ lệ cao thì phải xử lý qua hóa chất H₂SO₄ 10% cho tỷ lệ nảy mầm và sống cao nhất. Đối với cành sim qua các thí nghiệm theo dõi chúng tôi đánh giá đối với xử lý cành giâm bằng hóa chất IBA 1.0% cho tỷ lệ nẩy mầm cao và tỷ lệ sống cao trên 90%, phương pháp này có thể cho áp dụng vào sản xuất thông thường

Hy vọng những nghiên cứu, đầu tư bài bản, trong thời gian gần nhất Ninh Bình sẽ có những sản phẩm du lịch mới lạ, đặc sắc từ cây sim để phục vụ du khách./.

Bài: HCTH