Ở Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình nằm tại xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan, những chú gấu được đặt những cái tên rất lạ như: Hoa Lan, Hoa Trà, Mochi, Hai Chân, Thái Vân, Thái Giang, Húng, Thơm, Thì Là, May, Mi, Tam… Tìm hiểu kỹ mới biết những cái tên ấy chính là cuộc đời, là quá khứ của chúng.

Hoa Lan và Hoa Trà, hai cá thể gấu ngựa cái được cứu hộ từ tỉnh Thái Nguyên vào tháng 8 năm 2018. 18 năm trước, khi Hoa Lan và Hoa Trà còn là gấu con, hai cá thể này đã bị bán vào một trại gấu tại Thái Nguyên, bắt đầu 16 năm sống trong chuồng cũi chật hẹp và bị lạm dụng để lấy mật. Chế độ ăn của hai cô gấu chỉ có đậu nành, nước đường và cám lỏng. Với nỗ lực từ các tổ chức như ENV – Giáo dục vì môi trường và FOUR PAWS Việt, chủ nuôi và Kiểm lâm Thái Nguyên đã được mời tới thăm CƠ SỞ BẢO TỒN GẤU Ninh Bình. Sau chuyến thăm, chủ nuôi đã ngay lập tức đồng ý chuyển giao Hoa Lan và Hoa Trà cho CƠ SỞ BẢO TỒN GẤU Ninh Bình để hai bạn gấu được sống cuộc sống phù hợp với loài. Trong khu cách ly, hai bạn gấu đều rất bình tĩnh và thân thiện với các anh chị chăm sóc. Tuy nhiên khi được chuyển về nhà gấu, Hoa Lan phản ứng rất căng thẳng với sự thay đổi môi trường. May mắn thay là 2 bạn gấu sống cùng nhau rất hòa thuận. Khi được tự do ra khu bán tự nhiên, Hoa Lan trốn ở trong hầm hàng tháng liền, trong khi Hoa Trà vẫn thể hiện nhiều lo lắng trong thời gian dài. Bây giờ cả hai bạn gấu đã rất quen thuộc và tận hưởng không gian sống của mình: đi chơi rất xa nhưng vẫn quay về nhà gấu khi được gọi. Hoa Lan và Hoa Trà đã xây dựng được niềm tin rất chắc chắn với các anh chị chăm sóc và hàng ngày vẫn đều đặn dành thời gian khám phá khu vực bán tự nhiên cùng nhau.

Còn với bé Mochi Một ngày tháng 5 năm 2020 trên một con đường tấp nập tại Sơn La, một cá thể gấu ngựa con (Asiatic black bear) bị rao bán bất hợp pháp. Bé gấu non chỉ vài tháng tuổi bị rao bán ngoài chợ bởi dân buôn thú rừng xuyên biên giới với Lào. Nếu FOUR PAWS Viet không can thiệp và phối hợp kịp thời cùng người địa phương và cơ quan chức năng, khả năng cao bé gấu sẽ bị giam cầm cả đời để phục vụ mục đích của con người. Bé gấu đã may mắn thoát khỏi song sắt đó là bé Mochi, hiện đang sống vui vẻ, khỏe mạnh tại CƠ SỞ BẢO TỒN GẤU Ninh Bình!

Với Mi và Tam - đó là câu chuyện 2 chú gấu mồ côi. Một buổi tối lạnh giá tháng 2 năm 2019, Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình nhận được cuộc gọi từ Công an thành phố Hải Phòng thông báo về việc bắt giữ 2 cá thể gấu từ một vụ buôn bán động vật trái phép. Thông tin ban đầu thì 2 chú gấu này rất nhỏ. Thế là hành trình giải cứu diễn ra ngay trong đêm, tuy nhiên đến khi Đội cứu hộ tiếp cận được hiện trường thì 2 chú đã rơi vào tình trạng bị mất nước, tiêu chảy…

Quãng thời gian sau đó là một hành trình gian nan để giành giật lại sự sống cho 2 chú gấu này. Mi và Tam mỗi đứa chỉ cân nặng 800-900g, ngoài ra, Mi còn được chẩn đoán có vấn đề thương tổn về não dẫn đến việc vận động không bình thường. Đảm bảo môi trường vô trùng, ủ ấm 24/24 tiếng, 3 tiếng cho uống sữa một lần…

Chính nhờ sự chăm sóc tận tụy của đội ngũ bác sỹ thú y và nhân viên chăm sóc mà gấu con Mi, Tam đã có những dấu hiệu tốt dần lên. Việc vận động của Mi có nhiều tiến triển. Hiện tại, Mi và Tam đã đạt trọng lượng hơn 30kg, khỏe mạnh và rất nhanh nhẹn. Tuy vậy, thi thoảng chúng vẫn hay mút tay - một cách để xoa dịu bản thân mỗi khi nhớ sữa mẹ. 

Sau tất cả những nỗi đau, giờ đây những chú gấu đang được sống hạnh phúc dưới một mái nhà chung - Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình. Nơi đây, gấu được nô đùa trong một không gian rộng rãi, hòa mình với thiên nhiên, hưởng thụ những tia nắng ấm mặt trời, thứ mà trong suốt những năm trước đó chúng không được biết đến.

Dẫn chúng tôi đi một vòng quanh khu Bán hoang dã của Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình, Lã Trà Mi - bác sỹ thú y của Trung tâm cho biết: Khi được cứu hộ về đây, các chú gấu đều được kiểm tra, theo dõi sức khỏe và có chế độ điều trị riêng. Khi thấy sức khỏe của chúng bình ổn thì chuyển sang giai đoạn huấn luyện, mỗi con gấu sẽ được Trung tâm đặt cho một cái tên và được huấn luyện để nhận biết tên gọi.

Việc này giúp ích cho việc thăm khám, uống thuốc cũng như di chuyển gấu từ chuồng này sang chuồng khác, từ chuồng ra sân chơi và ngược lại được thuận lợi. Ngoài ra, chúng tôi cũng cố gắng phục hồi lại bản năng tự nhiên cho gấu. Ngoài việc cố gắng giữ lại nguyên vẹn địa hình, các cây xanh đã có ban đầu, với các quả đồi nhỏ, tạo độ dốc cho gấu vận động, các nhân viên chăm sóc còn làm các "đồ ăn làm giàu".

Họ giấu thức ăn trong các ống tre, hốc cây, trên cành để khuyến khích việc gấu di chuyển, đánh hơi tìm kiếm và tìm cách ăn các thức ăn đó. Việc này giúp khơi dậy bản năng tự nhiên của gấu và quên đi những tập tính bị con người thuần dưỡng khi nuôi nhốt.

Trao đổi với chị Bùi Thị Hạnh, nhân viên chăm sóc tại Khu bảo tồn, được biết: Ban đầu tiếp xúc với các bạn gấu em có chút lo sợ vì các bạn ấy khá cao lớn. Nhưng càng tiếp xúc, em càng thấy các bạn ấy rất đáng yêu. Hàng ngày, em đều dành những lúc yên tĩnh trò chuyện với các bạn gấu để giúp các bạn ấy bình tĩnh hơn, thân thiện hơn. Em hiểu rõ sở thích của từng bạn, biết các bạn thích chơi và ngủ chỗ nào.

Nghe cách các cán bộ, nhân viên của Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình gọi gấu là bạn, đặt cho gấu những cái tên rất đỗi đáng yêu, nhìn cái cách mà họ chăm sóc gấu, tỷ mẩn làm những "đồ ăn làm giàu" cho gấu tôi có một niềm tin rằng rồi những chú gấu ở đây sẽ dần được phục hồi đúng với bản năng giống loài của chúng. Thông qua đó cũng góp phần làm thay đổi nhận thức trách nhiệm của con người đối với việc bảo vệ động vật hoang dã, bảo vệ thiên nhiên, môi trường sống.

Bài, ảnh: HC-TH